Để có được một chiếc xe hoàn hảo, các nhà sản xuất phải đầu tư nghiên cứu rất nhiều lĩnh vực phát triển sản phẩm. Ngày nay, dòng xe hiện đại đang dần đáp ứng được mọi yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng. Một trong những yêu cầu đó là con người ngày càng ít phải điều khiển nhưng động cơ vẫn có thể tự động đáp ứng đầy đủ tính năng của nó.

Một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống truyền động là hộp số tự động - loại hộp số mà phần lớn khách hàng trên thị trường ưa chuộng. Hộp số tự động giúp cho xe chuyển động êm dịu ở mọi tốc độ mà lại giảm thiểu tối đa thao tác của người lái. Hộp số tự động biến đổi mô-men của động cơ và truyền đến trục truyền động bánh xe.

Bộ biến đổi mô-men tạo ra khớp nối thủy lực "dầu hộp số" liên kết giữa động cơ với phần truyền lực bánh xe. Hệ thống điều khiển thủy lực điều khiển những đĩa ly hợp thủy lực, những đĩa hãm để thực hiện được các tỷ số truyền khác nhau và chuyển từ số này sang số khác. Hệ thống điều khiển thủy lực cũng phân phối dầu đến bộ biến đổi mô-men thủy lực, hệ thống bôi trơn và làm mát hộp số tự động.

Để kiểm tra dầu hộp số được chính xác, cần phải làm đúng quy trình: Trước khi kiểm tra dầu hộp số cho động cơ hoạt động, đạp phanh lần lượt đi các tay số "P. R. N. D. 1. 2." sau đó, đưa tay số về P để động cơ hoạt động, kiểm tra dầu hộp số ở trong khoảng 70 độ C, mức dầu nằm trong vạch min-max là được. Với những loại xe ở hai trạng thái kiểm tra thì khi kiểm tra ở trạng thái lạnh ta cũng kiểm tra mức dầu trong khoảng lạnh "cool", còn trong trạng thái nóng, mức dầu ở khoảng "hot".

Lưu ý: nếu mức dầu quá nhiều trong hộp số sẽ sinh ra bọt khí làm nóng dầu tạo ra áp suất làm hỏng các chi tiết. Nếu dầu quá ít sẽ không đủ áp suất ép các loại ly hợp, không đủ bôi trơn và làm mát hộp số, gây trượt cháy các đĩa ma sát dẫn tới hỏng hộp số. Cho nên, kiểm tra đúng mức dầu hộp số là điều rất quan trọng. Các xe hiện đại ngày nay thường dùng dầu hộp số với số lượng theo quy định của các nhà sản xuất.

Một loại dung dịch nữa cần phải quan tâm là dầu nhớt động cơ. Các chi tiết của động cơ hoạt động trong môi trường khắc nghiệt và chịu sự mài mòn rất cao như séc-măng với xi-lanh hoặc các chuyển động giữa các ổ trục khuỷu, trục cam và các truyền động giữa các bánh răng,... rất cần được bôi trơn và làm mát. Vì vậy, dầu động cơ luôn cần được kiểm tra.

Dầu nhờn phải được dùng đúng chủng loại cho từng loại động cơ, đúng với yêu cầu của nhà sản xuất. Dầu nhớt phải làm nhiệm vụ bôi trơn nên phải đảm bảo độ nhớt (không dùng quá mức km theo lịch bảo dưỡng của xe vì trong quá trình làm việc của động cơ, dầu nhờn mất dần phẩm chất và bị nhiễm bẩn). Vì vậy, phải thay dầu theo định kỳ.

Nếu xe vận hành ở chế độ chạy chậm hoặc cầm chừng, hoặc vận hành lâu dưới trời lạnh hay các quãng đường chạy ngắn thì phải thay dầu thường xuyên hơn. Mức dầu phải đảm bảo đúng lượng của động cơ (nằm trong vạch min-max của que thăm dầu). Cách kiểm tra dầu nhớt động cơ: Rút que thăm dầu động cơ, sau đó lau sạch que, cắm trở lại và rút ra để xem mức dầu trên vạch định mức.

Lưu ý, dầu quá thừa sẽ giảm tuổi thọ của các phớt dầu, làm cho phớt dầu bị rò rỉ. Dầu quá ít sẽ không đủ bôi trơn động cơ, gây cháy bạc lót, động cơ bị nóng và bó.

(Theo Ôtô - Xe máy)

* Sự khác biệt Dầu hộp số và dầu động cơ:

 Dầu hộp số khác với dầu động cơ. Hầu hết mọi người cho rằng dầu hộp số SAE 90 đậm đặc hơn nhiều so với dầu động cơ SAE 40 hoặc SAE 50. Nhưng thật ra, độ nhớt của chúng lại như nhau. Sự khác biệt chính là do thông số kỹ thuật khác nhau (SAE của dầu hộp số khác với SAE của dầu động cơ) và các chất phụ gia được dùng để sản xuất hai loại dầu này.

Dầu động cơ phải chống lại những phụ phẩm sinh ra trong quá trình đánh lửa xăng hoặc diesel và cần có các phụ gia như chất tẩy sạch và chất tăng độ phân tán. Vì động cơ đốt trong có bơm dầu và bôi trơn bạc đạn bằng một lớp dầu mỏng, nên không cần có chất phụ gia chịu cực áp như trong dầu hộp số.

Dầu động cơ và dầu hộp số đều có các phụ gia chống ăn mòn, và cả hai đều phải bôi trơn, làm mát và bảo vệ các bộ phận. Tuy nhiên, dầu hộp số phải chịu áp suất cực lớn, nên có xu hướng bôi trơn màng mỏng đường biên, là tình trạng không có lớp dầu bôi trơn mỏng giữa hai bề mặt ma sát. Ví dụ như bộ vi sai trong xe hơi và xe tải có sự bôi trơn vành biên, chịu áp lực và hoạt động trượt để gạt hầu hết lượng dầu bôi trơn ra khỏi hộp số. Để chống lại môi trường khắc nghiệt này, cần có các chất phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số. TOP 1 OIL sử dụng thêm các chất phụ gia chịu cực áp trong sản phẩm dầu hộp số để làm giảm sự mài mòn và tăng tuổi thọ của bánh răng và bạc đạn. Dầu bôi trơn cũng cần phải ngăn sự rỉ sét và ăn mòn các nguyên liệu khác. Ngoài ra, độ nhớt và hiệu quả chịu cực áp của dầu hộp số còn giúp các bánh răng hoạt động dịu êm và mất đi sự sốc tải.

Chuyển động quay của bộ bánh răng cũng có xu hướng khuấy động dầu bôi trơn dẫn tới sủi bọt. Nếu dầu hộp số sủi bọt, khả năng mang tải sẽ giảm đáng kể vì bọt khí (bị kẹt giữa khi các khía bánh răng tiếp xúc với nhau) có thể bị nén lại, làm giảm độ dầy của lớp mỏng dầu bôi trơn, dẫn đến sự ma sát kim loại trực tiếp giữa các khía bánh răng làm tăng nhanh sự hao mòn. Vì vậy, dầu hộp số phải có khả năng làm tiêu tan các bọt khí này để bảo đảm một lớp dầu mỏng đủ để bảo vệ các bánh răng không bị mòn.

(ST by VHT)