Hiện nay, việc kinh doanh và khai thác thiết bị cơ giới đã trở nên phổ biến trong nhiều lĩnh vực. Để có một thiết bị cơ giới để cải thiện điều kiện làm việc hiện nay là điều không mấy khó khăn đối với nhiều đơn vị , cá nhân và hộ gia đình.

Tuy nhiên, để khai thác có hiệu quả thiết bị là điều không đơn giản. Hiệu quả khai thác thiết bị chịu ảnh hưởng rất lớn từ các chi phí khi sử dụng chúng. Một trong những yếu tố ảnh hưởng tới chi phí - Đặc biệt là chi phí sửa chữa - là việc sử dụng dầu nhớt trong quá trình khai thác.

Hiện nay, ngoài các đơn vị có bộ phận chăm sóc kỹ thuật cho thiết bị được đào tạo bài bản, còn lại việc sử dụng dầu nhớt thường được sử dụng theo: Kinh nghiệm, thói quen, truyền miệng,... dẫn đến sử dụng không đúng với chủng loại dầu nhớt cho thiết bị.

I. Những quan điểm sai lầm thường gặp trong việc chọn dầu nhớt:

1. Dầu nhớt đắt tiền tốt hơn dầu nhớt rẻ tiền:

Ở đây chúng ta không bàn đến vấn đề giá cả của các hãng dầu khác nhau có giá bán khác nhau. Chúng ta chỉ nói đến các chỉ tiêu kỹ thuật. Ví dụ: Nhớt động cơ 10W40 đắt hơn nên tốt hơn 20W50.

2. Dầu nhớt của nước ngoài tốt hơn dầu nhớt của Việt Nam: 

Ví dụ: Dầu nhớt thủy lực trong thiết bị được nhập từ Nhật Bản còn lại trong máy, khi chạy thử thấy nhẹ máy hơn nên tốt hơn khi thay bằng dầu nhớt ở Việt Nam.

3. Dầu nhớt có độ nhớt cao tốt hơn dầu nhớt có độ nhớt thấp: 

Ví dụ: Nhớt 68 tốt hơn nhớt 46.

II. Những sai lầm thường gặp khi sử dụng dầu nhớt:

1. Sai lầm của người kinh doanh thiết bị:

Nhằm giảm chi phí trong kinh doanh nên người kinh doanh thường tái sử dụng dầu nhớt còn lại trong kho bãi, không rõ nguồn gốc hoặc các loại nhớt tái chế để bổ sung cho thiết bị đã qua sử dụng (thường thấy ở các bãi của tư nhân). Việc làm này hết sức nguy hiểm cho thiết bị vì:

- Không xác định được chất lượng của dầu nhớt.

- Có nhiều tạp chất lẫn vào dầu nhớt do dụng cụ chứa, tạp chất lẫn vào khi bảo quản.

Hệ lụy của việc này thường không được nhận thấy ngay nhưng nó làm ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng của chi tiết máy - Đặc biệt khi một số thợ khi thử máy cố cho máy làm việc quá tải để kiểm tra.

2. Sai lầm của người sử dụng thiết bị: 

a. Không coi trọng việc theo dõi thời gian sử dụng dầu nhớt:

Dầu nhớt cũng giống như các chi tiết máy khác đều có tuổi thọ nhất định, sau một thời gian sử dụng đặc tính của nó sẽ bị thay đổi. Vì vậy, cần phải theo dõi thời gian thay theo đúng quy trình bảo dưỡng của thiết bị.

b. Khi mua máy cũ không thay ngay dầu nhớt mới mà để sử dụng một thời gian sử dụng mới thay.

Với nhận thức: Vì máy cũ khi nhập về ngừng hoạt động đã lâu nên cần phải chạy cho sạch máy rồi mới thay. Nhận thức này cực kỳ nguy hiểm bởi các lý do sau:

- Dầu nhớt trong máy khi mua thường là dầu nhớt tái sử dụng hoặc tái chế nên không thể xác định được chất lượng.

- Nếu sử dụng dầu nhớt kém chất lượng, không đúng chủng loại. Các chi tiết có thể bị hư hỏng ngay từ những phút đầu tiên mà không cần nhiều thời gian.

- Người sử dụng thường không phải là thợ sửa chữa chuyên nghiệp nên việc tự thay dầu nhớt sẽ không đúng quy trình. Không thể xả hết nhớt cũ, xả hết cặn trong thùng, thay lọc không đảm bảo kỹ thuật, làm lẫn tạp chất khi thay... Điều này góp phần không nhỏ vào việc giảm tuổi thọ của thiết bị.

c. Thường xuyên để dầu nhớt ở mức thấp.

Theo thiết kế nhà sản xuất thường quy định mức max và min của dầu nhớt. Nếu để nhớt ở mức min trong thời gian dài sẽ có các tác hại sau:

- Đối với động cơ: Về cơ bản các động cơ đều bôi trơn bằng cách vung té - Khi nổ máy trục cơ quay sẽ làm văng dầu nhớt để bôi trơn cho các bề mặt cần bôi trơn - nên khi nổ máy có thể xuất hiện một số thời điểm không đủ dầu nhớt để bôi trơn cho các bề mặt do dầu nhớt chưa kịp hồi về.

- Đối với thùng dầu thủy lực: Có thể gây ra thiếu dầu nhớt khi tăng tốc độ làm việc. Ngoài ra, khi dầu nhớt ở mức thấp sẽ tạo ra khoảng không lớn trong thùng dầu, do độ ẩm ở nước ta tương đối cao nên khi máy ngừng hoạt động nhiệt độ thùng dầu giảm xuống làm ngưng tụ hơi nước ở thành thùng dầu, mặc dù lượng nước mỗi lần không nhiều nhưng nếu lâu ngày sẽ tích lũy lại làmcho dầu nhớt thủy lực bị lẫn nước làm giảm tuổi thọ của các chi tiết thủy lực.

d. Mua nhớt lẻ để bổ sung (châm).

Trong quá trình sử dụng thường xuyên phải bổ sung dầu nhớt, việc mua lẻ tại thời điểm hiện nay là tương đối dễ dàng. Khi mua nhớt lẻ thường có máy nhược điểm:

- Nhớt không cùng chủng loại với nhớt đang sử dụng trong thiết bị.

- Bị lẫn tạp chất từ các dụng cụ chứa và sang chiết.

- Nguồn gốc của nhớt lẻ thường không rõ ràng.

 III. Chọn và sử dụng dầu nhớt đúng cách.

1. Chọn dầu nhớt.

a. Chọn dầu nhớt cho động cơ.

Thông thường nhà sản xuất ra thiết bị thường khuyến cáo người sử dụng các loại dầu nhớt cho từng loại thiết bị theo từng vùng khí hậu. Trong trường hợp không có khuyến cáo thì cần tìm hiểu các ký hiệu của dầu nhớt. Ví dụ: 20W50 - Nhớt dùng cho điều kiện vùng có khí hậu mùa đông nhiệt độ môi trường thấp nhất 20 độ C, nhiệt độ môi trường cao nhất 50 độ C.

b. Chọn dầu nhớt thủy lực.

Lựa chọn dầu thủy lực theo độ nhớt.

Nếu độ nhớt của dầu lựa chọn quá nhỏ:

- Ma sát trượt tăng lên, phát sinh ra nhiệt và tổn thất năng lượng lớn.

- Tổn thất trong mạch dầu tăng lên và tổn thất áp suất cũng tăng lên.

- Rò rỉ trong bơm sẽ tăng lên, hiệu suất thể tích không đạt được và do đó áp suất làm việc yêu cầu không đáp ứng được.

- Do có sự rò rỉ bên trong của các valve điều khiển, xy lanh sẽ bị thu lại dưới tác dụng của phản lực, còn motor không thể sản ra đủ mô-men yêu cầu trên trục quay.

Nếu độ nhớt của dầu lựa chọn quá lớn:

- Độ linh động của dầu nhớt kém làm thiếu dầu nhớt cấp vào bơm dễ gây ra hiện tượng "xâm thực"

- Máy làm việc sẽ có cảm giác chậm (ỳ)

Lựa chọn dầu thủy lực theo vị trí địa lý nơi thiết bị làm việc:

Theo vị trí địa lý và thời tiết từng vùng, người ta khuyến cáo nên sử dụng các phẩm cấp dầu như sau:

Vùng nhiệt đới: 46 Vùng ôn đới: 32

Loại 68 chỉ được sử dụng khi thiết bị làm việc trong môi trường không khí có nhiệt độ cao trong thời gian liên tục. Những máy sử dụng bơm bánh răng (bơm nhông) ở Việt Nam nên sử dụng loại 68.

2. Sử dụng dầu nhớt

 - Đối với máy đã qua sử dụng thay dầu nhớt ngay khi mua máy.  Việc này có lợi cho cả người mua và người bán.

Đối với người bán: Có thể tái sử dụng được nhớt cũ, khi thay dầu nhớt đúng quy trình sẽ đảm bảo được chất lượng hệ thống thủy lực loại bỏ được yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến hư hỏng - tăng uy tín cho người bán...

Đối với người mua: Không mất chi phí vận chuyển, nhân công thay dầu nhớt (Vì các bãi thường được các nhà cung cấp cấp tận nơi, các bãi thường thay dầu miễn phí như là một hình thức chăm sóc khách hàng). Việc thay tại bãi bán sẽ đảm bảo hơn do bãi có đủ điều kiện hơn khi thay tại nhà hay công trường. Máy có thể sử dụng ngay khi vận chuyển về.

Đồng thời với việc thay dầu nhớt thay toàn bộ lọc dầu nhớt.

- Chỉ mua dầu nhớt tại những nhà cung cấp có uy tín, không mua nhớt lẻ để bổ sung. Nên mua bơm chuyên dùng để bơm cấp, hạn chế việc dùng xô, chậu.

- Sử lý ngay khi phát hiện các hư hỏng dù rất nhỏ của hệ thống thủy lực.

- Luôn giữ mức dầu nhớt ở mức max.

- Thay dầu nhớt theo đúng thời gian quy định (Với dầu nhớt động cơ khoảng 200h hoạt động; Dầu nhớt thủy lực khoảng 2000h hoạt động) 

Nguồn: STX&TBCG